چکیده

بیماری پوسیدگی اسکلروتینیایی ساقه کلزا ناشی از قارچ Sclerotinia sclerotiorum یکی از مهم ترین بیماری های کلزا در شمال کشور است که در بعضی از سال ها خسارت زیادی به این محصول وارد       می نماید. به منظور بررسی اثر عوامل زراعی بر بیماری پوسیدگی اسکلروتینیایی ساقه کلزا (رقم هایولا 401)، آزمایشی به صورت اسپیلت فاکتوریل پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی درسه تکرار و در سال زراعی 89-1388 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان اجرا شد. چهار تاریخ کاشت 15 آبان، 30 آبان، 15 آذر و30 آذر در کرت های اصلی و چهار مقدار مختلف کود نیتروژن (صفر،40 ،80 و120 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) در دو مرحله­ی رشدی قبل از ساقه­دهی و قبل از گلدهی (هر کدام نصف مقدار تیمار)و دو تراکم (33 و66 بوته در مترمربع) به صورت فاکتوریل ترکیب شده و در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد، اختلاف آماری معنی داری بین تاریخ کاشت ها از نظر میزان وقوع بیماری و شدت آن وجود دارد. بیشترین و کمترین میزان وقوع بیماری در تاریخ کاشت سوم و چهارم به ترتیب با 08/2 و صفر درصد مشاهده شد و تاریخ کاشت سوم و چهارم به ترتیب با 53/1 و صفر درصد بیشترین و کمترین میزان شدت بیماری را داشتند. همچنین بیشترین و کمترین میزان AUDPC در تاریخ کاشت سوم و چهارم با میزان 23 و صفر درصد دیده شد. میزان SAUDPC در تاریخ کاشت سوم و چهارم به بیشترین و کمترین مقدار 8/1 و صفر بود. تجزیه رگرسیون بین مقادیر وقوع و شدت بیماری پوسیدگی اسکلروتینیایی ساقه کلزا در کل تیمارها به میزان R² = %85 گزارش شد. در شرایط آب و هوایی گلستان استفاده از تاریخ کاشت های دیر هنگام نقش موثری در کاهش آلودگی کلزا توسط این بیماری دارد.

 مقدمه

دانه‌های روغنی پس از غلات دومین ذخایر غذایی جهان را تشکیل می دهند. این محصولات علاوه بر دارا بودن ذخایر غنی اسیدهای چرب حاوی پروتئین نیز می باشند. در حال حاضر مصرف سرانه روغن خوراکی کشور 17 کیلوگرم برآورد شده است. لذا با توجه به جمعیت کشور، نیاز به حدود یک میلیون و یکصد هزار تن روغن در سال می باشد. واردات بیش از 85 درصد از روغن نباتی مورد مصرف در کشور، لزوم توجه به دانه‌های روغنی جدید را امری الزامی می سازد. در این میان کلزا از خانوادهCruciferae با نام علمیBrassica napus با کمتر از 2 درصد اسید اروسیک در روغن و کمتر از 20 میکرومول گلوکوزینولات در هر گرم کنجاله خشک به عنوان یکی از مهمترین گیاهان روغنی در سطح جهان مطرح می باشد.

تحت شرایط مساعد بالاترین عملکرد بالقوه را داشته و این احتمالاً ناشی از مبداً آلوپلی پلوئیدی آن       می باشد (رودی و همکاران، 1383; عزیزی و همکاران، 1378). آمار (FAO, 2006) نشان می دهد که کلزا از نظر کمیت سومین منبع تولید روغن نباتی جهان به شمار می رود در صورتی که کیفیت روغن کلزا خصوصاً در ارقام جدید به دلیل داشتن 60 درصد اسید اولئیک بهتر از سایر روغن‌های نباتی است. در حال حاضر دانه‌های روغنی جنس براسیکا که حدود 10درصد کل تولید دانه‌های روغنی و حدود 14 الی 15 درصد تولید روغن نباتی را در جهان به خود اختصاص داده‌اند، از پتانسیل مناسبی جهت افزایش تنوع و ضریب کشت در مناطق مختلف کشور از جمله استان گلستان برخوردار می باشند. وجود دو تیپ بهاره و پائیزه در کلزا و متعاقباً سازگاری به دامنه گسترده آب و هوایی توسعه این محصول را در جهان به طور گسترده‌ای به دنبال داشته است.

کشت کلزا در تناوب با غلات باعث از بین رفتن چرخه زندگی آفات، بیماری ها و علف می گردد و در نتیجه موجب صرفه جویی در مصرف سموم، کاهش آلودگی های زیست محیطی و افزایش عملکرد حدود 27درصد در زراعت گندم می شود. بدین ترتیب در ارتباط با کشاورزی پایدار در استان نقش مهمی را ایفا می نماید. کشت دوم این گیاه بعد از برداشت برنج ضمن اینکه استفاده بهینه از زمین را فراهم می سازد به درآمد کشاورزان شالیکار نیز می افزاید (مظفری،1381).

کشت کلزا بعد از برداشت برنج با پوشش سطح خاک در طول دوره زمستان از فرسایش خاک جلوگیری می کند و با جذب نیترات اضافی خاک، شستشوی آن را در اثر بارندگی زمستانه محدود می سازد. زراعت کلزا نیاز فراوانی به نیتروژن دارد و نیاز گیاه بیشتر از آن چیزی است که دربیشتر خاک ها تامین می شود. بنابراین استفاده از کود نیتروژن برای تولید عملکرد بهینه ضروری می باشد. نیتروژن یکی از اجزای تشکیل دهنده پروتئین می باشد که در گیاه به شکل معدنی، آمونیوم یا نیترات جذب و موجب تشکیل پروتئین    می گردد. کلزا گیاهی است که از قدرت شاخه دهی خوبی برخوردار است و در تراکم کم می تواند تا حدود زیادی کمبود تعداد گیاه در واحد سطح را با افزایش تعداد شاخه فرعی جبران کند. اما برای رسیدن به پتانسیل عملکرد دانه به یک حد مطلوب از تراکم بوته نیاز دارد. انتخاب تراکم بوته مطلوب درکلزای پاییز، با توجه به شرایط اقلیمی و خاک منطقه سبب می شود که گیاه از تمامی عوامل محیطی نظیر آب، نور و خاک به طور کامل استفاده نماید و مانع پراکنش بیماری Sclerotinia sclerotiurum به نقاط دیگر شود. تاریخ کاشت مطلوب برای دستیابی به حداکثر عملکرد بسته به ژنوتیپ های مورد مطالعه متفاوت خواهد بود. در این راستا تاریخ کاشت بهینه می تواند در تحمل به تنش های زنده وغیر زنده نیز نقش بسزایی داشته باشد. رسیدگی در زمان مناسب و تحمل به ورس نیز بطور چشمگیری تحت تأثیر تاریخ کاشت می باشد. لذا بررسی و تعیین تاریخ کاشت مناسب برای جلوگیری از بروز بیماری های مهم کلزا از جمله S. sclerotiurum در شرایط سواحل خزر نیز امری ضروری به حساب می آید.

برای دانلود پایان نامه اینجا کلیک کنید

لینک بالا اشتباه است

برای دانلود متن کامل اینجا کلیک کنید

       

:: بازدید از این مطلب : 73